Energiecoöperaties in Nederland
3mMet onze blogs willen we jullie een inkijk geven in wat ons als coöperatie zoal bezighoudt. Dit keer vertellen we jullie meer over het concept van een energiecoöperatie. Wat is een energiecoöperatie eigenlijk en hoe is het ontstaan?
Oorsprong
Een energiecoöperatie is een coöperatie die zich richt op het bevorderen van een voor iedereen toegankelijke, democratisch gecontroleerde, en duurzame energievoorziening. Dergelijke coöperaties zijn in veel landen omstreeks 1985 of later opgericht. In Duitsland en de Verenigde Staten bestaan energiecoöperaties al veel langer, maar deze richten zich niet exclusief op duurzame energie.
Het idee van een coöperatie gaat al veel verder terug en is oorspronkelijk een Britse uitvinding. In 1760 werden coöperatieve meelfabrieken geopend in Woolwich en Chatham. De arbeiders waren eigenaren van de fabriek en konden niet alleen meel, maar ook brood, boter en zelfs thee en suiker van de fabriek kopen.
Rond de jaren 80, maar vooral na 2000, ontstonden in Nederland en België steeds meer samenwerkingsverbanden van burgers, bedrijven en gemeenten, die zich inzetten voor opwekking, transport en gebruik van duurzame energie in collectief beheer.
Denemarken als voorloper
Denemarken werpt zich op als voorloper op dit gebied. Hier zijn meer dan 100.000 burgers aangesloten bij ruim 2000 windenergiecoöperaties. Ook op andere plaatsen komen coöperaties tot stand en zijn meestal gekoppeld aan kleinere geografische eenheden zoals dorpen of wijken. Coöperaties beheren bijvoorbeeld gezamenlijk windmolens, kopen samen zonnepanelen in of zetten een biogasinstallatie op.
Onafhankelijk en zo veel mogelijk lokaal
Naast dat coöperaties willen bijdragen aan een afname van de afhankelijkheid van fossiele energiebronnen, zijn er vaak ook andere doelen, zoals een duurzame of toekomstbestendige samenleving in brede zin, onafhankelijkheid van grote bedrijven en sociale cohesie of vitaliteit van wijk en dorp. Men wil met concrete projecten laten zien dat duurzame energie de toekomst heeft – zelfs zonder subsidies – tegen concurrerende tarieven.
In Nederland zijn anno 2020 ongeveer 600 energie-coöperaties actief. De meeste werken lokaal, sommige regionaal of landelijk. De hoeveelheid deelnemers kan variëren van enkele tientallen tot duizenden. In de jaren 80 was met name windenergie populair. De laatste jaren is de thematiek verbreed naar bio-energie, zonne-energie en warmte.
Van vereniging tot gemeentelijk energiebedrijf
Coöperaties bestaan er in verschillende vormen. Zo kan een coöperatie opgezet zijn als vereniging die vanuit lidmaatschapsgeld en extra inleg initiatieven kan nemen zoals het investeren in een windmolen. De coöperatie kan ook een bedrijf zijn dat energie distribueert en inkoopt bij een groene leverancier. Soms gaat het om een nieuwe vorm van een gemeentelijk energiebedrijf.
De provincie Noord-Holland telt ongeveer 69 initiatieven en energiecoöperaties waar de coöperatieve WeSpark Zaanstreek u.a. er daar één van is. Om bedrijfseconomische risico’s te beperken is onder de coöperatie een BV opgezet. Mocht deze failliet gaan dan blijft de coöperatie bestaan. De BV is dan ook 100% in handen van de coöperatie en legt verantwoording af aan het bestuur. Mocht de BV failliet gaan, dan blijft de coöperatie gewoon voortbestaan. De BV is 100% in handen van de coöperatie. De directeur van de BV legt verantwoording af aan het bestuur van de coöperatie. De leden hebben via het bestuur invloed op het beleid van de coöperatie. Er zijn veel coöperaties die een dergelijke constructie hebben, zoals bijv. de wind coöperaties, waarbij de exploitatie van de windmolen plaatsvindt in de BV die ‘hangt’ onder de coöperatie.
Wil je meer te weten komen over WeSpark? Houd onze pagina dan goed in de gaten. In een reeks van blogs vertellen wij jullie graag meer over wat ons zoal bezighoudt.